Khi bàn về thang máy, một trong những con số dễ bị “lạm dụng” nhất là công suất motor.

Nhiều đơn vị quảng cáo thế này: “Tời công suất 18kW – đủ kéo thang 1350kg!”

Nghe có vẻ mạnh mẽ. Nhưng liệu có đúng kỹ thuật không?
Hôm nay tôi chia sẻ với bạn sự khác biệt cơ bản nhưng quan trọng giữa 2 khái niệm: Công suất định mức và công suất thực tế sử dụng trong hệ thống thang máy.

Công suất định mức (Rated Power) là gì?

Đây là công suất tối đa mà motor có thể hoạt động liên tục trong điều kiện chuẩn, không quá nhiệt, không hư hại. Nó thường được ghi trên nameplate động cơ (VD: 11kW, 15kW, 18.5kW…).

Tuy nhiên, công suất này được tính độc lập, chưa có tải cụ thể, chưa xét đến hệ cơ khí, dây cáp, ma sát, hiệu suất, hoặc chu kỳ sử dụng.

📝 Tóm lại:

 Công suất định mức là “sức mạnh tối đa” – chứ không phải là công suất thực tế motor phải tiêu thụ khi vận hành thang máy.

Vậy công suất thực tế là gì?

Công suất thực tế là năng lượng mà hệ thống thực sự cần dùng để đưa cabin đi lên/xuống với tải định mức, qua hệ thống truyền động, ma sát puly – có xét đến hiệu suất và tổn thất.

Nó phụ thuộc vào:

  • Tải trọng thang (ví dụ: 1000kg, 1350kg)
  • Tốc độ danh định (VD: 1.0 m/s, 1.75 m/s…)
  • Cơ cấu đối trọng
  • Đường kính và số lượng cáp
  • Hiệu suất tổng thể của hệ thống truyền động (η)

Giả sử:

  • Tải trọng danh định: 1000kg
  • Vận tốc danh định: 1.0 m/s
  • Đối trọng cân bằng 50% tải
  • Bỏ qua tổn hao: công suất lý thuyết cần thiết là:  P = m·g·v = 1000kg · 9.81m/s² · 1.0m/s = 9.81kW

Nhưng vì có đối trọng và tổn thất cơ khí (ma sát, tời, cáp…), hệ số sử dụng thực tế thường chỉ còn 30% – 60% công suất định mức của motor.

Vậy: một motor 11kW – 15kW có thể đã đủ kéo tải 1000kg, nếu được thiết kế đúng và tối ưu.

Vấn đề ở đây là gì?

Nhiều đơn vị cố ý phóng đại công suất motor như là “điểm cộng”, trong khi:

  • Không cho biết tải trọng, tốc độ thiết kế
  • Không phân tích hiệu suất hoặc tiêu chuẩn chọn motor
  • Khiến người dùng nhầm tưởng: càng mạnh càng tốt

Trong thực tế, nếu chọn motor lớn hơn mức cần thiết, hệ quả là:

  • Tăng chi phí đầu tư
  • Tăng điện năng tiêu thụ (khi không có tải tối đa)
  • Vận hành không hiệu quả, dễ nóng máy

Ngược lại, nếu chọn motor quá sát tải – không dư công suất an toàn – cũng gây nhanh hao mòn, giảm tuổi thọ, dễ quá tải khi sử dụng liên tục.

Kết luận:

Công suất định mức ≠ công suất thực tế cần dùng

  • Hãy hiểu rõ ý nghĩa của thông số, đừng chỉ nhìn con số lớn
  • Hỏi kỹ: công suất này được chọn theo tiêu chuẩn nào? Có xét tải trọng + tốc độ thực tế không?
  • Thiết kế tối ưu là thiết kế đủ dùng, hiệu quả, và an toàn – không phải cứ “lớn hơn” là tốt hơn

Nếu bạn là chủ đầu tư, kỹ sư, hoặc đơn vị thi công, hãy nhớ: Chọn thang không phải chọn “cơ bắp” – mà là chọn hệ thống cân đối, thông minh, phù hợp nhu cầu.